การใช้นวัตกรรมการนิเทศแก้ปัญหาการอ่านการเขียนภาษาไทยของนักเรียน
Best Practice รางวัลที่ ๑ ระดับชาติ ปี ๒๕๕๔
ชื่อนวัตกรรม “คุณธรรมนิเทศ ๕ นำพานักเรียนให้อ่านออกเขียนได้”
-------------------------------------------------------------
๑.ความเป็นมา
สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาเชียงใหม่ เขต ๑ ตระหนักและเห็นความสำคัญจำเป็นในเรื่องการอ่านออกเขียนได้และการมีนิสัยรัก การอ่านของนักเรียน จึงได้กำหนดนโยบายการพัฒนาคุณภาพการเรียนรู้ภาษาไทยและการส่งเสริมนิสัยรัก การอ่านของสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาเชียงใหม่ เขต ๑ ประจำปี ๒๕๕๑-๒๕๕๓ ขึ้น โดยเริ่มดำเนินการในการรวบรวมข้อมูลพื้นฐานด้านคุณภาพผู้เรียนช่วงชั้นที่ ๑-๔ ตั้งแต่ปี ๒๕๕๐ เป็นต้นมา โดยการบริหารคุณภาพการศึกษาของ ๔ อำเภอ มุ่งเน้นการมีส่วนร่วมของทุกฝ่ายในการบริหารโดยใช้โรงเรียนเป็นฐาน ในระดับอำเภอใช้การบริหารรูปแบบ “เครือ ข่ายพัฒนาคุณภาพการศึกษา”มีคณะทำงานของเครือข่ายเป็นผู้บริหารโรงเรียน และครูผู้สอนในอำเภอนั้นๆ เป็นทีมงานในการพัฒนาคุณภาพผู้เรียน ตามกำหนดในพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พุทธศักราช ๒๕๔๒ และหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๔๔
สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาเชียงใหม่ เขต ๑ โดยกลุ่มนิเทศติดตามและประเมินผลการจัดการศึกษาได้ดำเนินการพัฒนา ส่งเสริม สนับสนุนและนิเทศติดตามในเรื่องการแก้ไขปัญหาของนักเรียนที่อ่านไม่ได้ เขียนไม่ได้ มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนภาษาไทยอยู่ในเกณฑ์ต่ำไม่ได้ตามมาตรฐาน โดยดำเนินการอย่างเป็นระบบ กำหนดขั้นตอนและกระบวนการดำเนินงานชัดเจน ดำเนินงานอย่างต่อเนื่อง เน้นการมีส่วนร่วมของทุกฝ่าย ทั้งนี้เพื่อมุ่งสู่เป้าหมายหลัก ได้แก่ ผู้เรียนอ่านออกเขียนได้ตามมาตรฐานที่กำหนดในแต่ละระดับชั้น มีนิสัยรักการอ่าน ใฝ่เรียน ใฝ่รู้ และเป็นบุคคลแห่งการเรียนรู้ ซึ่งจะเป็นรากฐานสำคัญในการพัฒนาชุมชนและสังคมให้เข้มแข็งและยั่งยืนได้
๒.นวัตกรรมการนิเทศ
ที่กลุ่มนิเทศได้ดำเนินงาน ได้แก่ คุณธรรมนิเทศ ๕ นำพาให้นักเรียนอ่านออกเขียนได้”เป็นการใช้กระบวนการกัลยาณมิตรนิเทศ ที่ได้บูรณาการระหว่างแนวคิด ๓ ขั้นตอนการนิเทศ ของศาสตราจารย์สุมน อมรวิวัฒน์ และผู้รายงานได้คิดริเริ่มใช้เทคนิคการนิเทศ เรียกว่า “คุณธรรมนิเทศ ๕” ประกอบด้วย ยิ้ม ประนม ก้ม ขาน การให้ ซึ่งเป็นคุณลักษณะที่แสดงถึงความเป็นกัลยาณมิตรที่จะก่อให้เกิดผลดีในการ ทำงานระหว่างผู้นิเทศกับผู้รับการนิเทศ โดยนำมาใช้ใน ๓ ขั้นตอนการนิเทศดังกล่าว สร้างเป็นรูปแบบ(Model)ขึ้นและนำมาใช้ในการดำเนินงาน จนปรากฏต่อสถานศึกษา ผู้รับการนิเทศ และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ดังนี้
ขั้นตอนที่ ๑ สร้างสังคมแห่งการเรียนรู้กับผู้รับการนิเทศ
ขั้นตอนที่ ๒ แลกเปลี่ยนประสบการณ์ที่ทำได้จริงกับผู้รับการนิเทศ
ขั้นตอนที่ ๓ ติดต่อสื่อสารสม่ำเสมอ
ขั้นตอนที่ ๑ สร้างสังคมแห่งการเรียนรู้กับผู้รับการนิเทศ
ได้แก่ ครูผู้สอน ผู้บริหาร และศึกษานิเทศก์ ด้วยการสร้างความสัมพันธ์อันดีต่อกัน แจ้งจุดมุ่งหมาย กำหนดแผนงาน แนะนำ สาธิต ฝึกปฏิบัติ ทำแผนการจัดการเรียนรู้ ผลิตสื่อ การวิจัยในชั้นเรียน และแผนการนิเทศ ฯลฯ
ขั้นตอนที่ ๒ แลกเปลี่ยนประสบการณ์ที่ทำได้จริงกับผู้รับการนิเทศ ที่เน้นการสร้างเครือข่าย ได้แก่ ครูเครือข่าย ผู้บริหารเครือข่าย ศึกษานิเทศก์เครือข่าย ทดลองปฏิบัติจริง ปรึกษาหารือ แลกเปลี่ยนเรียนรู้ ให้เอกสาร/สื่อ ให้คำปรึกษา แนะนำ ครูผู้สอนขยายเครือข่ายกว้างขึ้น
ขั้นตอนที่ ๓ ติดต่อสื่อสารสม่ำเสมอ ด้วยการนิเทศ ติดตาม เยี่ยมเยียนอย่างต่อเนื่อง ช่วยกันแก้ปัญหา และให้กำลังใจ
๓.การมีส่วนร่วมในการขับเคลื่อน
ความสำเร็จของการนิเทศที่เกิดขึ้น ได้กำหนดเงื่อนไข คือ
(๑) การอาสาปฏิบัติ
(๒) ร่วมคิดร่วมทำ
(๓) สร้างความเป็นมิตร
(๔) ทำงานเป็นทีม
(๕) ไม่มุ่งเน้นปริมาณ
ดังนั้นจึงมีการร่วมมือร่วมใจของทุกฝ่ายอย่างต่อเนื่อง ได้แก่ ศึกษานิเทศก์กลุ่มสาระภาษาไทย ๓ คน ศึกษานิเทศก์ทุกคนในกลุ่มนิเทศฯ รวม ๑๑ คน ศึกษานิเทศก์ที่รับผิดชอบกลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทยและการส่งเสริมนิสัย รักการอ่านของสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาอื่นๆ ทั่วประเทศ กลุ่มครูผู้สอนภาษาไทย ๕๙๔ คนและสาระอื่นๆ ๘๖๐ คน จากสถานศึกษาทุกแห่งในสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาเชียงใหม่ เขต ๑ กลุ่มผู้บริหารสถานศึกษา รวม ๙๓ คน กลุ่มผู้ปกครอง และกรรมการสถานศึกษาที่ร่วมพัฒนา ในปัจจุบันได้พัฒนาเป็นเครือข่ายการเรียนรู้อย่างกว้างขวางทั่วประเทศ
๔.การใช้ปัจจัยสู่ความสำเร็จ
ปัจจัยแห่งความสำเร็จ ได้แก่ คุณธรรมนิเทศ ๕ ที่ผู้รายงานได้ใช้โดยตลอด ในกระบวนการกัลยาณมิตรนิเทศ ได้แก่
(๑)ยิ้ม ยิ้มแย้มแจ่มใสเพื่อสร้างสัมพันธ์ไมตรีอันดีระหว่างผู้นิเทศกับผู้รับการนิเทศ
(๒)ประนม ให้ความเคารพด้วยการประนมมือไหว้จนเป็นนิสัย เป็นคุณลักษณะที่ผู้นิเทศควรกระทำเพื่อการเป็นตัวอย่างที่ดีงาม
(๓)ก้ม อ่อนน้อมถ่อมตนด้วยความจริงใจและนุ่มนวล เพื่อก่อให้เกิดมิตรไมตรีในการประสานงาน การนิเทศ
(๔)ขาน ใช้คำพูดสุภาพ จริงใจ และสม่ำเสมอ เพื่อส่งเสริมความรู้สึกที่ดีต่อกัน พร้อมที่จะร่วมมือร่วมใจขจัดปัญหาต่างๆและสร้างสรรค์สิ่งที่ดีงามแก่ เด็ก เน้นการพูดกระตุ้นให้ครูคิดหาวิธีการ/แนวทางในการทำงานด้วยตนเอง
(๕)การให้ ผู้ให้ย่อมเป็นที่รัก ยิ่งให้ยิ่งได้ได้ปฏิบัติจนเป็นนิสัย ได้แก่ ให้ความรู้ ให้คำแนะนำ ให้เวลา ให้โอกาส ให้กำลังใจ ให้สื่อ ให้ความเป็นมิตร ให้การแบ่งปัน และ ให้อภัย เป็นต้น ซึ่งส่งผลให้งานสำเร็จลุล่วงด้วยดีอย่างยิ่ง ปรากฏผลเชิงประจักษ์ชัดเจน
๕.แนวทางการพัฒนาต่อยอด ต่อเนื่องอย่างยั่งยืน
กลุ่มนิเทศได้กำหนดภาพความสำเร็จในอนาคต ๓ ประการ คือ
(๑)คุณภาพของครูผู้สอน
(๒)คุณภาพการจัดการเรียนรู้
(๓)คุณภาพผู้เรียนที่อ่านออก คิดเป็น เขียนได้สู่คุณภาพสังคมไทย พร้อมสู่ประชาคมอาเซียน
๖.การวางแผนต่อยอด ปี ๒๕๕๕-๒๕๕๖ ดังนี้
๖.๑ จัดทำแผนพัฒนาคุณภาพการเรียนรู้ภาษาไทยและการส่งเสริมนิสัยรักการอ่าน ของสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาเชียงใหม่ เขต ๑ ปี พ.ศ.๒๕๕๔-๒๕๕๘ (เดิมที่ได้จัดทำคือ แผนพัฒนาฯ ฉบับปี พ.ศ.๒๕๕๑-๒๕๕๓) โดยปรับเพิ่มนโยบาย/มาตรการ/กลยุทธ์/การดำเนินงาน ในเรื่องต่อไปนี้ คือ
๑.๑ การปฏิรูปการศึกษาทศวรรษที่สอง พ.ศ.๒๕๕๒-๒๕๖๑
๑.๒ จุดเน้นการพัฒนาคุณภาพการศึกษาของ สพฐ. ๑๐ ประการ พศ.๒๕๕๔-๒๕๕๖
๑.๓ การเตรียมพร้อมในการใช้ภาษาไทยและการสร้างนิสัยรักการอ่านอย่างยั่งยืนสู่การเป็นประชาคมอาเซียน ในปี พ.ศ.๒๕๕๘
๖.๒.ใช้กระบวนการกัลยาณมิตรนิเทศ โดยใช้คุณธรรมนิเทศ ๕ ที่ได้คิดริเริ่มขึ้นต่อไป โดยเพิ่มวิธีการ Coaching ในการนิเทศ เน้นการกระตุ้นให้ครูผู้สอนแสวงหาแนวทางและวิธีการจัดการเรียนรู้ เพื่อพัฒนาผู้เรียนด้านการอ่าน คิด เขียน และการเป็นผู้มีนิสัยรักการอ่าน ให้ครบเต็มพื้นที่ร้อยละ ๑๐๐
๖.๓.ใช้กระบวนการกัลยาณมิตรนิเทศ โดยใช้คุณธรรมนิเทศ ๕ ที่ได้คิดริเริ่มขึ้นต่อไป ใช้รูปแบบการจัดการความรู้ (KM : Knowledge Management) รวม ๗ ขั้นตอน คือ
(๑)การบ่งชี้ความรู้ ถึงความรู้ที่จะเป็นประโยชน์แก่องค์การและผู้ที่มีความรู้ โดยอิงจากยุทธศาสตร์หรือเป้าหมายขององค์กรได้แก่แผนกลยุทธ์ของสพฐ.และ สพป.เชียงใหม่ เขต ๑
(๒)การสร้างหรือแสวงหาความรู้ ที่เป็นประโยชน์เพื่อให้เกิดความเข้าใจในความรู้ที่เป็นประโยชน์
(๓)การจัดหมวดหมู่ความรู้ให้เป็นระบบสามารถเข้าถึงได้ง่ายและสามารถอ้างอิงได้
(๔)การประมวลและกลั่นกรององค์ความรู้ ให้สามารถเข้าใจได้ในรูปแบบที่เป็นมาตรฐาน กลั่นกรองความรู้ให้ถูกต้อง ครบถ้วนและเป็นปัจจุบัน
(๕)การเข้าถึงความรู้ :โดยเตรียมระบบการเข้าถึงความรู้ที่เหมาะสมเพื่อให้บุคลากรในองค์กรสามารถเข้าถึงความรู้ได้อย่างสะดวก รวดเร็วและในเวลาที่ต้องการ
(๖)การแบ่งปันแลกเปลี่ยนความรู้ :
(๗)การเรียนรู้นำไปใช้งาน ให้เกิดประโยชน์แก่องค์กรตามวัตถุประสงค์ที่กำหนดไว้
๗.การนำไปใช้ในสถานศึกษาอื่นและเผยแพร่ในวงกว้าง
ปัจจุบันผู้รายงานและกลุ่มนิเทศ มีเครือข่าย ดังนี้
๗.๑ มีเครือข่ายบุคคล ได้แก่ ครูผู้สอนภาษาไทยทุกคน ใน ๙๓ โรงเรียนในสังกัดสพป.เชียงใหม่ เขต ๑ และ สพป.อื่นๆ เครือข่ายผู้บริหารสถานศึกษาในสังกัด และสพป.อื่น ๆ ทั่วประเทศ
๗.๒ มีเครือข่ายองค์กร ได้แก่ สถานศึกษาในสังกัด สังกัด สพป.เชียงใหม่เขต ๑-๖และ สพป.อื่นๆทั่วประเทศ รวมทั้งสถานศึกษาสังกัดเทศบาล ผ่านเว็บไซต์ของสพป.เชียงใหม่ เขต ๑ กลุ่มงานพัฒนาหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐานและกระบวนการเรียนรู้ และการติดต่อทางอีเมล์ auon10@gmailmail.com
มีสมาชิกเครือข่ายในเว็บไซต์ต่างๆ ดังนี้
- เว็บไซต์ Gotoknow คือ บ้านภาษาไทย , คลินิกเพื่อใจเพื่อนครู, Home School, เล่าขานการศึกษาไทย
- เว็บไซต์ครูบ้านนอกดอทคอม
- เว็บไซต์ของนางวัชราภรณ์ วัตรสุข(ผู้รายงาน)และบล็อกใน Google รวม ๖ บล็อก คือ
(๑)นิเทศออนไลน์ By ศน.อ้วน
(๒)คุณธรรมนิเทศ
- (๓) บ้านน้ำใสใจจริง
(๔) สิตะวัน
(๕) อ่านเอาเพื่อน
(๖)เมื่อดอกรักบาน
- Face Book กลุ่ม
(๑) รวมคนรักภาษาไทย
(๒) รักธรรมะ รักธรรมชาติ และ รักอ่าน
เข้าชม :
803 [ ขึ้นบน ]
|
บ้านแมงมุม
แนะนำแหล่งสื่อภาษาไทย ของ ศน.อ้วน 
ปฏิบัติการถอดรหัส INFINITY KM 
ผลผลิตจัดการการศึกษาโดยครอบครัว น้องศิริมาดา วิภาคะ ชั้นป.2 แห่งบ้านเรียนวิภาคะ Home School CM1 ... Present Project in English 
เว็บไซต์ ศน.เล็ก 
ชีวิตมีคุณภาพ จะปฏิบัติได้อย่างไร 
ค่ายเยาวชนคนดีของแผ่นดิน 
การประชุมเตรียมความพร้อม 
โรงเรียนสุจริต วัดช่างเคี่ยน 
วันเยาวชนคนดี โรงเรียนวัดป่าตันสุจริต 
Powerpoint โรงเรียนวัดป่าตันสุจริต 
คุณธรรมนิเทศ ๕ นำพานักเรียนให้อ่านออกเขียนได้ 
รายงานผลการใช้ชุดการจัดการเรียนรู้ เรื่อง สิ่งมีชีวิตกับสิ่งแวดล้อม กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 โรงเรียนบ้านเชิงดอย (ดอยสะเก็ดศึกษา) 